Gibbon karłowaty

Gibbon karłowaty
	Hylobates klossii
	(G.S. Miller, 1903)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	naczelne
Podrząd	wyższe naczelne
Nadrodzina	człekokształtne
Rodzina	gibbonowate
Rodzaj	gibbon
Gatunek	gibbon karłowaty
Synonimy
	Symphalangus klossii G.S. Miller, 1903;
	Symphalangus klossii G.S. Miller, 1903;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; zagrożony
	Zasięg występowania
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Gibon karłowaty^[4], siamang karłowaty^[5] (Hylobates klossii) – gatunek ssaka naczelnego z rodziny gibbonowatych (Hylobatidae).

Zasięg występowania

Gibon karłowaty występuje endemicznie na Wyspach Mentawai leżących w pobliżu zachodniej części Sumatry (Siberut, Sipura, Północna Pagai, Południowa Pagai i wysepka Sinakak przy wschodniej części Południowej Pagai)^[6].

Taksonomia

Gatunek po raz pierwszy naukowo opisał w 1903 roku amerykański botanik i zoolog Gerrit Smith Miller nadając mu nazwę Symphalangus klossii^[2]. Holotyp pochodził z Południowej Pagai, w Sumatrze Zachodniej, w Indonezji^[7].

Wśród populacji zamieszkującej różne wyspy Mentawai zaobserwowano niewielkie lub żadne zróżnicowanie geograficzne^[6]. Na podstawie niewielkiej liczby próbek zaobserwowano pewne różnice w kierunku włosów na przedramieniu^[6]. Dane genetyczne i wokalne sugerują, że między wyspami nie doszło do zróżnicowania, prawdopodobnie z powodu historycznego spadku liczby genów (niskiego jeszcze 7000 lat temu)^[6]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World uznają ten takson za gatunek monotypowy^[6].

Etymologia

Hylobates: gr. ὑλοβατης hulobatēs „przebiegający lasy”, od ὑλη hulē „las, teren lesisty”; βατης batēs „piechur”, od βατεω bateō „stąpać”, od βαινω bainō „chodzić”^[8].
klossii: Cecil Boden Kloss (1877–1949), angielski etnolog i zoolog^[9].

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) samic 42–58 cm, samców 43,5–58,5 cm; masa ciała samic 4,4–6,8 kg, samców 5–7,8 kg^[10]. Gibbon karłowaty wygląda jak zmniejszona kopia siamanga wielkiego. Oba gatunki mają bardzo podobne zwyczaje. Gibbon karłowaty jest najmniejszym przedstawicielem swojej rodziny i sądzi się, że budową ciała jest bardzo zbliżony do dawnych przodków tej grupy małp.

Tryb życia

Występuje w wilgotnych lasach równikowych, na wzgórzach i nizinach. Wiedzie ściśle nadrzewny tryb życia. Żywi się owadami i młodymi pędami. Grupy rodzinne składające się z pary dorosłych zwierząt i najwyżej 3 młodych zamieszkują własne terytorium.

Samica zawsze rodzi 1 młode.

Przypisy

↑ Hylobates klossii, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b G.S. Miller. Seventy new Malayan Mammals. „Smithsonian miscellaneous collections”. 45 (1), s. 70, 1903. (ang.).
↑ D.D. Liswanto D.D., D.D. Whittaker D.D., T. Geissmann & T.T.G.& T. Whitten T. Geissmann & T.T.G.& T., Hylobates klossii, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2020, wersja 2021-2 [dostęp 2021-09-13] (ang.).
↑ W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 53. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ Praca zbiorowa: Zwierzęta: encyklopedia ilustrowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005, s. 119. ISBN 83-01-14344-4.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 266. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Hylobates klossii. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-09-13].
↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 337, 1904. (ang.).
↑ B. Beolens, M. Watkins & M. Grayson: The Eponym Dictionary of Mammals. Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 2009, s. 225. ISBN 978-0-8018-9304-9. (ang.).
↑ D.J. Chivers, M.V. Anandam, C.P. Groves, S. Molur, B.M. Rawson, M.C. Richardson, Ch. Roos & D. Whittaker: Family Hylobatidae (Gibbons). W: R.A. Mittermeier, A.B. Rylands & D.E. Wilson (red. red.): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 3: Primates. Barcelona: Lynx Edicions, 2013, s. 781. ISBN 978-84-96553-89-7. (ang.).

[itis-1] Hylobates klossii, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[Miller-2] G.S. Miller. Seventy new Malayan Mammals. „Smithsonian miscellaneous collections”. 45 (1), s. 70, 1903. (ang.).

[iucn-3] D.D. Liswanto D.D., D.D. Whittaker D.D., T. Geissmann & T.T.G.& T. Whitten T. Geissmann & T.T.G.& T., Hylobates klossii, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2020, wersja 2021-2 [dostęp 2021-09-13] (ang.).

[Cichocki&inni-4] W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 53. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[pwn-5] Praca zbiorowa: Zwierzęta: encyklopedia ilustrowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005, s. 119. ISBN 83-01-14344-4.

[Burgin&inni-6] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 266. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[Wilson&Reeder-7] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Hylobates klossii. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-09-13].

[Palmer-8] T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 337, 1904. (ang.).

[Beolens&inni-9] B. Beolens, M. Watkins & M. Grayson: The Eponym Dictionary of Mammals. Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 2009, s. 225. ISBN 978-0-8018-9304-9. (ang.).

[Chivers&inni-10] D.J. Chivers, M.V. Anandam, C.P. Groves, S. Molur, B.M. Rawson, M.C. Richardson, Ch. Roos & D. Whittaker: Family Hylobatidae (Gibbons). W: R.A. Mittermeier, A.B. Rylands & D.E. Wilson (red. red.): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 3: Primates. Barcelona: Lynx Edicions, 2013, s. 781. ISBN 978-84-96553-89-7. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]